Na początku roku pisaliśmy, że jesteśmy optymistami jeśli chodzi o finanse publiczne w Polsce argumentując to faktem, że kryzys energetyczny nie okaże się aż tak kosztowny dla budżetu, jak to zakłada Ministerstwo Finansów.
Ostatnie dane fiskalne sugerują, że nie pomyliliśmy się. GUS poinformował, że deficyt finansów publicznych za 2022 r. wyniósł 3,4% PKB, czyli dokładnie tyle ile wynosiła nasza prognoza i wyraźnie mniej niż spodziewało się Ministerstwo Finansów (4,2% PKB) oraz inne ośrodki analityczne (z reguły >4% PKB). Deficyt okazał się wprawdzie większy niż rok wcześniej (1,8% PKB), ale biorąc pod uwagę okoliczności (wojna w Ukrainie, kryzys energetyczny) jego wzrost był co najwyżej umiarkowany. Podtrzymujemy prognozę, że deficyt finansów publicznych wyniesie 3,7% PKB w 2023 r. Przy czym widzimy szansę na niższy wynik.
W budżecie państwa na przełomie roku ujawniły się zarazem dwa nietypowe zjawiska. Po pierwsze, wydatki publiczne w grudniu 2022 r. wyniosły „zaledwie” 71 mld zł wobec 120 mld zł rok wcześniej – czyli obniżyły się aż o 40%. Naszym zdaniem było to pierwszym krokiem zapowiadanego niedawno przez rząd zwiększenia roli budżetu państwa względem funduszy pozabudżetowych w finansowaniu wydatków publicznych. Od czasu pandemii nieproporcjonalnie dużą rolę odgrywały te ostatnie, jako bardziej elastyczne w zarządzaniu (za cenę mniejszej transparentności oraz większego kosztu długu). Były one zasilane przez PFR i BGK oraz prefinansowanie z budżetu państwa, które na ogół odbywało się grudniu. Teraz najpewniej takiego prefinansowania zabrakło. Nie oznacza to trwałego obniżenia wydatków publicznych, a jedynie ich rozłożenie w czasie na cały 2023 r.
Drugim zjawiskiem na jakie warto zwrócić uwagę jest spadek dochodów budżetu z PIT aż o 13% r/r w styczniu i lutym, mimo że w tym samym czasie fundusz płac w gospodarce zwiększył się o 14%. To efekt dwóch fal obniżek tego podatku w 2022 r. (podwyżka kwoty wolnej do 30 tys. zł a następnie obniżka stawki 18% do 12%). Spowodowało to zwiększone zwroty tego podatku na początku roku. Oznacza to, że spadek dochodów z tego podatku nie będzie się już pogłębiał, tylko stopniowo wróci do trajektorii zbieżnej z tempem wzrostu płac. Bardziej trwałe będzie natomiast spowolnienie dochodów budżetowych z VAT, gdyż jest ono następstwem po pierwsze tarcz antyinflacyjnych, a po drugie spowolnienia wzrostu gospodarczego. Wygaszanie tych pierwszych oraz odbicie tego ostatniego potrwa jeszcze dłuższy czas.
Deficyt finansów publicznych, % PKB
Źródło: GUS via Macrobond
Dochody i wydatki budżetu państwa, BGK i PFR, mld zł
Źródło: Analizy Pekao
Dynamika dochodów podatkowych, r/r
Sum kroczących 12m
Źródło: Ministerstwo Finansów, Analizy Pekao
Zespół Analiz i Prognoz Rynkowych Banku Pekao
