Włochy w 2023 roku nie wypełniły zobowiązań ciążących na państwie członkowskim Unii Europejskiej i stoją w obliczu uruchomienia Procedury Nadmiernego Deficytu – przyznał minister gospodarki Giancarlo Giorgetti. Podobna procedura grozi także Polsce.
Włochy stoją przed problemem niewypełnienia kryteriów paktu stabilności i rozwoju Unii Europejskiej w związku z deficytem za 2023 rok – stwierdził w czasie wysłuchania przed komisjami budżetowymi Senatu i izby niższej minister gospodarki Giancarlo Giorgetti.
„Biorąc pod uwagę, że zawieszenie Paktu Stabilności i Wzrostu wprowadzone po pandemii i przedłużone z powodu kryzysu energetycznego zakończyło się z końcem 2023 roku, przesądzone jest, że Komisja Europejska zarekomenduje Radzie otwarcie Procedury Nadmiernego Deficytu wobec naszego kraju, a także kilku innych krajów, na podstawie deficytu netto zarejestrowanego przez Włochy w zeszłym roku” – powiedział Giorgetti podczas posiedzenia na temat reformy zarządzania gospodarczego w UE. Jak dodał, deficyt ten wyniósł aż 7,2% PKB według wstępnych szacunków Istat.
Zauważył, że oznacza to maksymalne oszczędności, uprzedzając, że „z oczywistych względów stabilności poziom długu publicznego Włoch powoduje konieczność maksymalnego rozważenia zasobów przeznaczonych na poszczególne polityki publiczne oraz niezaprzeczalną potrzebę pomiaru i monitorowania rzeczywistych korzyści z każdego indywidualnego wydatku”.
Jednym z krajów, o których wspominał minister Giorgetti, także zagrożonych Procedurą Nadmiernego Deficytu jest Polska. Główny Urząd Statystyczny podał 2 kwietnia wstępne dane na temat deficytu sektora finansów publicznych. Ten łączny deficyt obejmujący instytucje rządowe i samorządowe w 2023 roku wyniósł 5,1% PKB. Rok wcześniej było to 3,5% PKB. Jeszcze w lutym br. analityczka agencji ratingowej Fitch, Małgorzata Krzywicka, przewidziała w czasie wystąpienia na konferencji Credit Outlook Warsaw 2024, że „wraz z powrotem unijnych reguł fiskalnych” istnieje „ryzyko objęcia Polski procedurą nadmiernego deficytu”.
Procedura Nadmiernego Deficytu jest używana w stosunku do państwa Unii Europejskiej nie respektującego postanowień paktu stabilności i wzrostu, czyli zasad koordynacji polityk fiskalno-budżetowych państw UE. Najczęściej jest stosowana kiedy państwo narusza lub istnieje duże ryzyko, że naruszy próg deficytu równy 3% PKB lub gdy państwo utrzymuje dług publiczny wyższy niż 60% PKB i nie zmniejsza się on w zadowalającym tempie. Termin ten oznacza, że różnica między długiem a pułapem 60% musi być redukowana co rok o 1/20 w okresie trzech lat od przekroczenia 60% zadłużenia. Procedura Nadmiernego Deficytu jest przy tym skodyfikowana w art. 126 Traktatu o Unii Europejskiej i stanowi część paktu stabilności i wzrostu. Pakt był zawieszony w czasie pandemii, co przedłużono z powodu kryzysu energetycznego, ale okres zawieszenia skończył się 31 grudnia 2023 roku.
Corocznie w kwietniu państwa należące do strefy euro przedkładają Komisji Europejskiej i Radzie programy stabilności, zaś państwa poza strefą euro programy konwergencji. Programy te muszą zawierać średniookresowy cel budżetowy państwa oraz informacje w jaki sposób będzie on osiągnięty. Znajduje się tam także analiza wyników zmian w głównych założeniach gospodarczych dotyczących polityki fiskalno-budżetowej państwa. Te programy podlegają kontroli Komisji Europejskiej. W przypadku braku zgodności z paktem stabilności i rozwoju Komisja odwołuje się do Rady, zaś ta wdraża Procedurę Nadmiernego Deficytu.
Procedura ta zakłada przedstawienie przez objęte nią państwo planu działania naprawczego, polityki, która będzie służyć do jego wdrożenia i terminarza osiągania poszczególnych etapów (milestones) tego celu.
