Gminy w Polsce po pełnym wyzwań 2022 r. czeka jeszcze trudniejszy rok 2023. Będą one nadal borykać się z pogarszającymi się wynikami operacyjnymi ze względu na znacznie wolniejszy przyrost dochodów względem wzrostu wydatków.
Fitch Ratings ocenia, że niższe nadwyżki operacyjne to efekt wprowadzonego w tym roku pakietu reform fiskalnych „Polski Ład”, który obejmował zmiany w ustawie o podatku dochodowym, w wyniku czego dochody gmin z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) uległy drastycznemu obniżeniu.
Fitch Ratings podaje, że wysoka inflacja wywiera presję nie tylko na ceny zakupu towarów i usług (29% wydatków), ale także na wynagrodzenia, które są nieelastyczne i stanowiły średnio 37% wydatków operacyjnych w latach 2017-2021. Ceny nośników energii (energia elektryczna, grzewcza oraz paliwa), rosły w bezprecedensowym tempie i spodziewany jest ich dalszy wzrost, co będzie zagrażać wysiłkom samorządów lokalnych na rzecz ograniczenia wydatków.
– Powyższe czynniki będą w dalszym ciągu negatywnie oddziaływały na poziom nadwyżek operacyjnych w roku 2023. Rosnące koszty obsługi zadłużenia, spowodowane podwyżkami stopy referencyjnej, dodatkowo obciążą wyniki budżetowe, gdyż ponad 50% zadłużenia oparte jest na stopie zmiennej. Większość gmin w Polsce nie jest w stanie zrekompensować ubytków we wpływach z PIT poprzez zwiększenie wpływów z innych tytułów podatkowych, ponieważ mają ograniczoną elastyczność w zakresie podatków lokalnych. Gminy będą zmuszone do ponownego korzystania z elastyczności po stronie wydatków w celu ograniczenia ich nadmiernego wzrostu, aby przeciwdziałać niższym wpływom po stronie dochodów, co może okazać się trudne – wskazują analitycy Fitch Ratings.
– Ponadto, samorządy będą musiały dostosować swoje programy inwestycyjne. Zakładamy, że w latach 2022-2026 udział nakładów inwestycyjnych w wydatkach ogółem ocenianych gmin spadnie średnio do niecałych 13% wobec średniej w latach 2017-2021 wynoszącej 17% – dodają.
Przegląd Fitch Ratings obejmuje 16 gmin w Polsce i oparty jest o zaktualizowane scenariusze ratingowe, uwzględniające średniookresowy potencjalny wpływ na budżety lokalne reformy fiskalnej „Polski Ład” oraz o przeglądy ratingów przeprowadzone pomiędzy wrześniem i listopadem 2022 r.
