Bank Pekao: Co grozi niemieckiej gospodarce w razie odcięcia dostaw gazu?

11 lipca rozpoczęła się coroczna konserwacja gazociągu Nordstream 1, która ma potrwać do najbliższego czwartku. Chwilowe wstrzymanie przepływu gazu przez Gazociąg Północny nastąpiło po serii cięć w dostawach gazu do poszczególnych krajów UE i wywołało obawy dotyczące tego, czy w ogóle zostanie on wznowiony. Prace konserwacyjne mogą być pretekstem do wstrzymania przepływu gazu do Niemiec

Na ten moment trudno ocenić, czy strona rosyjska wykorzysta ten pretekst do długofalowego wstrzymania dostaw surowca. Co, gdyby rosyjski gaz zupełnie przestał płynąć do Niemiec? Jakie miałoby to konsekwencje dla tamtejszej gospodarki? Ze względu na fakt, że oszacowanie wpływu odcięcia dostaw gazu na niemiecki PKB jest sporym wyzwaniem, zdecydowaliśmy nie podejmować się tego zdania. Przyjrzeliśmy się natomiast szacunkom innych ośrodków analitycznych – poniżej prezentujemy krótkie podsumowanie wyników tych oszacowań.

Skala wpływu odcięcia dostaw rosyjskiego gazu na niemieckie PKB

Najbardziej pesymistyczny i jednocześnie najświeższy szacunek wpływu odcięcia dostaw gazu z Rosji zaprezentował jeden z profesorów Uniwersytetu w Mannheim. Scenariusz bazowy zakłada brak jakiegokolwiek importu rosyjskiego gazu przez rok (od maja 2022 do kwietnia 2023). Zgodnie z nim niemiecka gospodarka odnotowałaby spadek PKB o 8%. Autor przedstawia też scenariusz alternatywny, zgodnie z którym rosyjski gaz uda się zastąpić łatwiej niż przewidywano w obecnych planach kryzysowych rządu federalnego i UE. W takim scenariuszu PKB Niemiec obniżyłby się o 3%. Warto zaznaczyć, że autor kwantyfikuje również wpływ pośredniego efektu braku gazu, a mianowicie wyhamowanie zagregowanego popytu w odpowiedzi na kryzys wywołany szokiem podażowym. Ten czynnik spowodowałby spadek PKB o dodatkowe 2-4%.

Kolejny ze skrajnych szacunków zaproponował Instytut Ifo we współpracy z pięcioma innymi ośrodkami badawczymi (DIW, IfW, KOF, IWH oraz RWI). W przypadku nagłego wstrzymania dostaw rosyjskiego gazu niemiecka gospodarka miałaby odnotować ubytek w prognozowanym te ośrodki wzroście niemieckiego PKB w wysokości 0,8 pkt. proc. w 2022 roku oraz 5,3 pkt. proc. w 2023 roku. Pesymistyczny szacunek proponuje również instytut MK. W scenariuszu, który określa mianem scenariusza ryzyka, instytut prognozuje 6-procentowy spadek PKB w przypadku natychmiastowego odcięcia dostaw rosyjskiego gazu. Z kolei Goldman Sachs szacuje spadek PKB w skali 3,4%. Pojawiły się też szacunki EconPol, które wskazują na spadek niemieckiego PKB o 0,5-3%. Trzeba tu jednak nadmienić, że analiza dotyczyła importu kilku surowców energetycznych (gazu, ropy i węgla).

Wpływ odcięcia gazu na poziom niemieckiego PKB

Z powyżej przywołanych źródeł wynika, że średni spadek niemieckiego PKB w reakcji na odcięcie rosyjskiego gazu może znaleźć się w przedziale 4-6%. Należy to interpretować jako różnicę w stosunku do scenariusza bazowego, ale w praktyce wiele to nie zmienia – odcięcie dostaw gazu będzie dla Niemiec oznaczało recesję, której największe nasilenie nastąpi w I półroczu 2023 r.

Zaskakiwać mogą spore rozbieżności w opisanych wyżej szacunkach. Trudno jednoznacznie określić, z czego one wynikają, gdyż w większości źródłowych artykułów nie zostały szczegółowo opisane założenia poczynione na potrzeby szacunków.

Można jednak domniemywać, że wspólnym mianownikiem jest negatywny szok podażowy dotykający w pierwszej kolejności sektorów, w których gaz ziemny jest wykorzystywany w procesie produkcyjnym i tym samym nie może być zastąpiony (np. w przemyśle chemicznym). Wówczas spadek produkcji lub wartości dodanej jest proporcjonalny do zakładanego lub symulowanego ograniczenia dostaw gazu. Różnice pomiędzy poszczególnymi szacunkami wynikają z kolei z przyjętych założeń dotyczących:

1. czasu wstrzymania dostaw rosyjskiego gazu,
2. możliwości substytucji importowanego gazu i czasu poczynienia koniecznych dostosowań w zakresie reorientacji kierunków importu, a także przygotowań przed odcięciem dostaw,
3. możliwości substytucji gazu ziemnego jako źródła energii w elektroenergetyce oraz ciepłownictwie i wpływu tego procesu na ceny innych nośników energii,
4. wpływu szoku podażowego na zagregowany popyt,
5. „rozlania” się efektów niedoborów gazu na sektory, których produkcja nie bazuje bezpośrednio na tym surowcu,
6. wpływu wyższych cen na popyt konsumpcyjny.

Z tego względu powyższe szacunki najpewniej charakteryzują się dużym marginesem błędu, a precyzyjne oszacowanie wpływu odcięcia dostaw rosyjskiego gazu na niemiecką gospodarkę jest zadaniem prawdopodobnie niemożliwym do zrealizowania. Miejmy jednak nadzieję, że rzeczywistość nie zweryfikuje, który ośrodek badawczy był najbliżej prawdy.

Zespół analiz Banku Pekao