Szwecja i Ukraina podpisały list intencyjny, według którego Ukraina miałaby zakupić 150 maszyn wielozadaniowych JAS-39 Gripen E. Dostawa miałaby się rozpocząć za 2-3 lata. Ukraińcy są też zainteresowani maszyną rozpoznania GlobalEye.
O podpisaniu listu intencyjnego poinformował premier Szwecji Ulf Kristersson po spotkaniu z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim w Linköping w południowej Szwecji. Prezydent Ukrainy odwiedził tam zakład produkcyjny koncernu Saab, producenta maszyny wielozadaniowej JAS-39 Gripen E, samolotu rozpoznawczego GlobalEye, systemów rakietowych, granatników i innego typu broni przeciwpancernej piechoty. Ukraina chciałby też otrzymać „jak najszybciej” 20 starszych JAS-39 C/D ze szwedzkich zapasów mobilizacyjnych.
Według informacji otrzymanych przez ISBiznes.pl Ukraińcy są też bardzo zainteresowani zakupem maszyn rozpoznania GloobalEye, ale „kwestia ta nie została obecnie poruszona oficjalnie”.
Jak stwierdził premier Szwecji, oba kraje podpisały długoterminową umowę dotyczącą współpracy i wymiany doświadczeń w zakresie obrony przeciwlotniczej, zaś zakup samolotów wielozadaniowych Gripen E ma być największą jej częścią i zarazem największym zamówieniem eksportowym szwedzkiego przemysłu obronnego w historii.
„Zdajemy sobie sprawę, że przed nami długa droga Ale od dziś jesteśmy zdecydowani zbadać wszystkie możliwości dostarczenia Ukrainie dużej liczby myśliwców Gripen w przyszłości. Moce produkcyjne Gripen E są obecnie rozbudowywane, więc w praktyce dostawy mogą rozpocząć się w ciągu trzech lat” – powiedział Kristersson, zauważając, że list intencyjny „rozpoczyna proces (współpracy) na kolejne 10-15 lat”.
„Nie dostarcza się 150 myśliwców naraz, to długoterminowe możliwości dostaw” – dodał.
W swoim wystąpieniu prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski powiedział, że szwedzkie samoloty Gripen są dla Ukrainy „priorytetem”.
„Gripeny należą do najlepszych na świecie. Rozpoczęliśmy prace nad dostarczeniem Gripenów Ukrainie i spodziewamy się, że przyszły kontrakt pozwoli nam na zakup nie mniej niż 100 takich samolotów” – powiedział Zełenski, wymieniając jako zalety „cenę” i „manewrowość”. Stwierdził też, że Ukraina chciałaby otrzymać pierwsze JAS-39 C/D na początku przyszłego roku.
Jak stwierdził premier Szwecji, „na razie nie zapadły wiążące decyzje”, ale szacuje, że produkcja i dostawa pierwszego nowego samolotu mogą potrwać trzy lata. Nie potwierdził też decyzji o ewentualnym dostarczeniu starszych JAS-39 C/D.
W maju ubiegłego roku Szwecja ogłosiła, że na razie nie wyśle myśliwców Gripen na Ukrainę, ponieważ uznano, że wdrożenie dwóch typów samolotów wielozadaniowych jednocześnie jest zbyt skomplikowane, a w tym czasie Ukraina tworzyła system logistyczny dla nowo dostarczanych F-16. Prezes Saaba, Micael Johansson, jednak obecnie dał do zrozumienia, że wciąż ma nadzieję zobaczyć Gripeny na Ukrainie i że „wcale” nie porzucił tego pomysłu. Ukraińscy piloci już latali w Szwecji i szkolili się na Gripenach.
Ukraińcy twierdzą, że zakup szwedzkich myśliwców mógłby zostać sfinansowany z zamrożonych rosyjskich aktywów znajdujących się w posiadaniu belgijskiej giełdy rozliczeniowej Euroclear oraz ze składek od państw sojuszniczych w koalicji chętnych, ale nie ma jeszcze decyzji tej sprawie.
Jak powiedział Justin Bronk, ekspert ds. wojny powietrznej w londyńskim think tanku Royal United Services Institute, ukraińskie plany zakupu Gripenów oznaczają, że kraj ten myśli o długoterminowym planowaniu swoich powojennych sił powietrznych, a nie o rozwiązaniu bieżących potrzeb bojowych. Ukraińskie Siły Powietrzne są już wyposażone amerykańskie maszyny wielozadaniowe F-16 i francuskie Mirage 2000.
„Gripen E hipotetycznie reprezentowałby znacznie bardziej wydajny myśliwiec średniej klasy” – powiedział Bronk, wskazując na takie zalety maszyny, jak nowoczesny radar, systemy walki elektronicznej oraz możliwość przenoszenia i odpalania europejskich pocisków rakietowych dalekiego zasięgu Meteor.
Pierwsze Gripeny pojawiły się w służbie w 1996 roku, a Saab wyprodukował łącznie około 280 samolotów. Szwedzkie Siły Powietrzne obecnie zamówiły 60 egzemplarzy najnowszego wariantu Gripen E, a Saab zwiększa moce produkcyjne w Linköping dążąc do produkcji 20-30 samolotów rocznie w zakładzie w ciągu kilku lat.
