Przewidywanie tego, co wydarzy się w przyszłym roku mogłoby rozśmieszyć niejednego z czytelników tego tekstu. Ostatnie 3 lata powinny nas skutecznie oduczyć wieszczenia przyszłości. Zakładając jednak, że rok 2023 nie zaskoczy nas bardziej niż 2022, pokuszę się jednak o pokazanie 7 punktów, które odnoszą się do rozwoju ESG w naszym kraju w przyszłym roku.
Nie ma odwrotu od ESG
Przyjęta w listopadzie przez Radę Unii Europejskiej Dyrektywa Corporate Sustainability Reporting (Dyrektywa CSRD), kładzie kres wszelkim dywagacjom na temat słuszności czy sensowności wprowadzania raportowania niefinansowego dla firm. Zegar wystartował i poza największymi spółkami, które już raportują niefinansowo, kolejne obowiązki czekają firmy od 2025 roku (raporty za 2024 r.)
Od 2026 r. w całej Unii liczba raportujących przedsiębiorstw przekroczy 67 tys., a w Polsce szacuje się, że dotyczy to ok 4 tys. firm. O tym kogo i od kiedy będzie dotyczyć raportowanie, pisaliśmy szczegółowo TUTAJ.
Powstaną nowe zawody i specjalizacje
ESG dołoży pracy pracownikom szczególnie w kilku specjalnościach: księgowym, audytorom, biegłym rewidentom, działom HR i PR, ale zrodzi też potrzebę zatrudnienia specjalistów, których firmy dotąd nie miały na pokładzie. Zakładam, że np. w wydawnictwach czy sieciach hurtowni budowlanych nikt dotąd nie liczył śladu węglowego. Jednak za chwilę będzie trzeba to zacząć regularnie robić.
Nic więc dziwnego, że powstaje rynek szkoleń z ESG we wszystkich tych obszarach. Trzeba będzie na nie wysłać już zatrudnionych pracowników, żeby poszerzyli kompetencje a także zatrudnić nowych. Każdego miesiąca widzę na popularnych portalach z ofertami pracy rosnące ilości ogłoszeń dla specjalistów ESG.
Rozszerzenie odpowiedzialności obecnych pracowników o obszar ESG deklaruje 32% ankietowanych firm, a 30% przewiduje zatrudnienie konsultantów zewnętrznych – wynika z raportu ManpowerGroup „ESG w Polsce. Rynek pracy”. Jedynie 5% organizacji twierdzi, że ma w swoich zespołach wszystkie talenty i umiejętności, jakich potrzebuje do realizacji działań.
Moim zdaniem konieczność sprostania nowym regulacjom sprawia, że stanowiska związane ze zrównoważonym rozwojem będą odporne na recesję. Nawet firmy, które zamroziły zatrudnienie, otrzymują dyspensę na te specjalistyczne role. Więcej na temat rynku pracy w tym obszarze, pisaliśmy TUTAJ.
Największe wyzwanie: kształt i sposób raportowania
To czego na razie brakuje, to dokładne standardy raportowania. I właśnie 2023 będzie rokiem, który to wyjaśni. Dyrektywa CSRD przewiduje przyjęcie bardziej szczegółowej specyfikacji tych standardów do 30 czerwca 2023 r. i jednocześnie przewiduje przyjęcie jeszcze bardziej szczegółowych instrukcji odzwierciedlających potrzeby poszczególnych branż do 30 czerwca 2024 r.
Zielone finanse czyli tanie kredyty dla wybranych i zaangażowanych
Z ankiety PwC „Zielone finanse po polsku, edycja 2022” wynika, że już ponad 80% ankietowanych banków wdrożyło elementy zrównoważonego finansowania w strategach biznesowych. Wszystkie banki deklarują, że wprowadziły elementy zrównoważonego finansowania w ofercie produktowej.
Na razie, jak zauważają autorzy raportu, banki wolą zachęcać klientów do wdrażania ESG a nie karać ich podnosząc koszty kredytów, jeśli ich planowane inwestycje czy też cała działalność jest uznawana za „brudną”. Jednak kierunek jest już obrany i rok 2023 może przynieść tu znaczące zmiany w kredytowaniu firm. Idąc zresztą śladem tego, co już dzieje się w reszcie Europy.
– Największe firmy, które starają się o finansowanie z zachodnich banków już słyszą, że jak nie będą mieli polityki ESG, to ich kredyt będzie droższy. To dlatego, że banki zaczynają liczyć emisyjność portfeli – mówił w październiku ISBiznes.pl Łukasz Broniewski z Fundacji Climate Strategies Poland.
Warto również przypomnieć, że banki odmówiły już finansowania firmom energetycznym, które w swoich aktywach mają kopalnie węgla kamiennego lub brunatnego.
Wyjątkiem jest jedynie bank Pekao, o czym mówił w listopadzie wiceprezes Paweł Strączyński:
– Nie wróciliśmy do finansowania węgla, ale dopuściliśmy finansowanie handlu węglem. Nie ma jednak mowy o finansowaniu bloków węglowych albo kopalni. Przed nadchodzącą zimą, przed zagrożeniem, że setki tysięcy Polaków mogą nie mieć za co kupić węgla, który podrożał trzy, cztero, pięciokrotnie czy gazu, który podrożał dziesięciokrotnie podjęliśmy taką decyzję. Jako polski bank podjęliśmy taką decyzję z pełną świadomością, na okres przejściowy. Lokalne przedsiębiorstwa ciepłownicze mogą liczyć na naszą pomoc w zakupach paliw na nadchodzącą zimę – dodał Strączyński. Więcej pisaliśmy o tym TUTAJ.
Firmy bez ESG zaczną wypadać z łańcuchów dostaw
Badania opublikowane w raporcie PwC CFO Compass Survey PwC pokazują, że 73% polskich firm nie jest gotowych na wdrożenie raportowania zrównoważonego rozwoju. Tymczasem niezależnie od terminów narzuconych przez Dyrektywę CSRD, rozpoczął się już proces wymuszania raportowania przez kontrahentów biznesowych, którzy zaczynają naciskać na swoich dostawców. Robią to już firmy z UE a w szczególności z Niemiec. Przypomnijmy, że 50% polskiego PKB opiera się na eksporcie, 75% tego eksportu trafia do krajów Unii Europejskiej, a 29% do Niemiec. Warto wspomnieć, że w Niemczech raportowanie ESG dotyczyć będzie ok. 15 tys. firm. Dla wielu z nich polskie firmy pracują jako poddostawcy.
Nazywam to potocznie – wprowadzaniem ESG do spółek tylnymi drzwiami. Nie miejmy złudzeń, ten proces już się rozpoczął a w 2023 r. znacznie przyspieszy. Więcej na temat przeczytacie TUTAJ.
Konsumenci i pracownicy będą coraz bardziej świadomi
Oczywiście, jeśli chodzi o samo rozpoznanie skrótu ESG wśród polskich konsumentów, to jest ono bardzo niskie. Najnowsza ankieta wykonana w ramach raportu: „Medialność ESG. Raport 2020-2022” przez Instytut ESG Fundacji XBW Krasickiego pokazuje, że zaledwie 15% Polaków kojarzy ten skrót. Ale to nie szkodzi, bo jednocześnie 40% ankietowanych w ramach tego samego badania uważa, że ochrona i przeciwdziałanie degradacji środowiska naturalnego powinny być priorytetem dla firm działających w Polsce. Kwestie społecznej odpowiedzialności biznesu i praw człowieka, w tym te dotyczące różnorodności i równego traktowania wskazało 26%. I to te liczby, moim zdaniem, w 2023 r. będą znacząco rosły.
Przygotowania do raportowania niefinansowego i wprowadzanie zmian, wywrze też wpływ na świadomość samych pracowników. Być może, właśnie miejsce zatrudnienia będzie pierwszym, które wpłynie na wzrost zrozumienia konsumentów na czym polega zrównoważony rozwój. Już jestem ciekawa, jakie wyniki dostaniemy za rok, w odpowiedzi na te same pytania.
Najbardziej zainteresowane ESG są i będą zarządy spółek
W tej kwestii warto spojrzeć na naszych zachodnich sąsiadów. Badania w UE pokazują, że osoby na stanowiskach Liderów Zrównoważonego Rozwoju spotykają się z prezesem lub zarządem minimum raz w miesiącu, a często nawet raz w tygodniu. Dzieje się tak, ponieważ kwestie ESG mają znaczenie dla jednego z najpotężniejszych interesariuszy biznesowych, czyli inwestorów. Ostatnie badania przeprowadzone na Harvardzie potwierdzają ten punkt widzenia: “Duzi inwestorzy wyrazili silne przekonanie, że pewne czynniki ESG mogą mieć istotny wpływ na długoterminową kondycję finansową firmy”. Wraz z rosnącymi regulacjami ESG, funkcja zrównoważonego rozwoju, w ostatnich kilku latach, przeniosła się z peryferii na centralną i potężną pozycję w biznesie.
