Ślad węglowy to termin ekologiczny, który wyraża w postaci liczbowej: ile kilogramów gazów cieplarnianych generuje dany podmiot lub działalność. Emisje gazów cieplarnianych nazywane inaczej śladem węglowym organizacji (ang. carbon footprint), obejmują całkowitą sumę emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez organizację
W praktyce oznacza to, że na emisje gazów cieplarnianych nie składają się tylko emisje emitowane przez kominy na terenie firm, ale także emisje w całym łańcuchu wartości związane z wytworzeniem kupowanych przez firmy mediów, surowców, usług, np.: energii elektrycznej, cieplnej, surowców głównych, materiałów pomocniczych, półproduktów czy podczas transportu surowców lub produktów.
W obliczeniach uwzględnia się najczęściej emisje dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu oraz wiele innych gazów cieplarnianych. Wynik prezentuje się w postaci tzw. równoważnika CO2.
Jaki znaczenie ma wysokość wskaźnika śladu węglowego?
Obliczanie śladu węglowego zaczyna być istotnym wskaźnikiem oceny konkurencyjności rynkowej. Od tego współczynnika zaczyna zależeć możliwość pozyskania inwestorów, finansowania w bankach, a nawet kontrahentów biznesowych. KE spodziewa się, że także konsumenci za chwilę zaczną zwracać uwagę na ten wskaźnik dokonując wyborów zakupowych.
Ślad węglowy oblicza się w trzech zakresach, dobieranych w zależności od celu obliczania śladu węglowego przez daną firmę. Do obowiązkowego raportowania zostały ustalone obliczenia, które firma może robić w 3 zakresach (ang. scope 1,2,3).
Co mieści się w zakresach 1,2 i 3?
Emisje gazów cieplarnianych oznaczają łączną sumę emisji bezpośrednich i pośrednich gazów cieplarnianych
- Zakres 1 organizacji (scope 1), czyli emisje bezpośrednie pochodzące ze spalania paliw w źródłach, które są własnością organizacji bądź są przez nią nadzorowane oraz emisje powstałe w prowadzonych procesach technologicznych np. stacjonarne spalanie paliw, emisje z floty, emisje niezorganizowane (jak wycieki z urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych) oraz emisje będące wynikiem procesów przemysłowych.
- Zakres 2 organizacji (scope 2) Pośrednie emisje gazów cieplarnianych pochodzące z wytwarzania kupionej i zużytej przez firmę/organizację, energii elektrycznej, pary, ciepła lub chłodzenia.
- Zakres 3 organizacji (scope 3) – są to wszystkie inne emisje pośrednie występujące w łańcuchu wartości danej organizacji, czyli emisje gazów cieplarnianych, na które organizacja może wpływać, ale których nie kontroluje. W tej kategorii znajdują się emisje związane np. z transportem zakupionych towarów, ich dystrybucją, wywozem odpadów, podróżami służbowymi pracowników a nawet ich dojazdami do pracy, tutaj też wchodzą emisje obszarów wynajmowanych przez firmę.
Zakres trzeci jest najtrudniejszy do policzenia. Jednak to właśnie konieczność liczenia zakresu trzeciego przez duże firmy sprawia, że ze śladem węglowym zaczynają w szybkim tempie stykać się także firmy z sektora MŚP. Ponieważ duże firmy zaczynają liczyć scope 3, aby to zrobić potrzebują podobnego raportowania od swoich dostawców. W ten sposób mimo, że nie wymagają tego jeszcze żadne regulacje prawne, nawet małe firmy liczą swój ślad węglowy, ponieważ często znajdują się na końcu łańcucha dostaw tych największych.
Co wpływa na wielkość śladu węglowego firmy i produktu?
Największym problemem, zwłaszcza dla polskich firm są wysokoemisyjne źródła energii elektrycznej, z których korzysta firma. W Polsce ze względu na miks energetyczny, który w zdecydowanie większej części składa się energii pochodzącej z paliw kopalnych, już na starcie liczenia śladu węglowego wynik końcowy jest niekorzystny.
Kolejnymi czynnikami, na które firma ma większy wpływ są: niska efektywność energetyczna budynków, w których działa firma, energochłonne rozwiązania w procesie produkcji, stosowanie opakowań nie recyklowalnych i wreszcie transport produktów np. pojazdami spalinowymi na duże odległości.
Gdzie można znaleźć wytyczne do liczenia śladu węglowego?
Najpopularniejszymi standardami dotyczącymi obliczeń, ale także zarządzania emisjami GHG są:
- norma ISO 14064-1 Gazy cieplarniane – Część 1: Specyfikacja i wytyczne kwantyfikowania oraz raportowania emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych na poziomie organizacji;
- standard The GHG Protocol A Corporate Accounting and Reporting Standard, jego aktualizacja dotycząca Zakresu 2 – GHG Protocol Scope 2 Guidance – An Amendment to the GHG Protocol Corporate Standard oraz dodatek dotyczący zakresu 3 Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard Supplement to the GHG Protocol Corporate Accounting and Reporting Standard.
