780 mln euro kar w 26 postępowaniach dotyczących porozumień antykonkurencyjnych – taki jest efekt prac unijnych i krajowych organów ds. konkurencji państw-członków Unii Europejskiej w latach 2018-2022 ujawniony w opublikowanym właśnie raporcie dotyczącym sektora farmaceutycznego UE.
Komisja Europejska opublikowała sprawozdanie dotyczące egzekwowania unijnych przepisów dotyczących ochrony konkurencji oraz fuzji i przejęć firm sektora farmaceutycznego w Unii Europejskiej rozpatrywanych przez organa antymonopolowe Komisji oraz krajowe organy ochrony konkurencji w latach 2018-2022. Jest to kolejna edycja raportu dotyczącego konkurencji w sektorze farmaceutycznym obejmującego nie tylko postępowania organów antymonopolowych Komisji, ale także i 27 państw członkowskich UE, z którymi Komisja współpracuje w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji („ECN”). Poprzednia edycja raportu dotyczyła lat 2009–2017 i opublikowano ją w styczniu 2019 r.
Od 2018 roku Komisja i krajowe organy ds. konkurencji państw członkowskich Unii Europejskiej, według danych raportu przyjęły 26 decyzji przeciwko praktykom monopolistycznym dotyczącym dostaw leków, nakładając na zaangażowane w to firmy kary pieniężne w wysokości łącznej 780 mln euro i w ramach zadośćuczynienia przyjmując prawnie wiążące zobowiązania od firm, mające na przyszłość uniemożliwić tego typu zachowania antykonkurencyjne. Zbadano także 70 innych spraw, z których 40 zamknięto umarzając albo karząc mniejszymi grzywnami oraz zakazami zachowań antykonkurencyjnych, a 30 jest jeszcze rozpatrywanych.
Praktyki antykonkurencyjne były dość typowe dla branży i obejmowały m.in. nadużycia w sporach sądowych w celu przedłużenia wyłączności patentowej, niewłaściwe wykorzystanie patentów, dyskredytowanie produktów konkurencji w różny sposób, by zachować własną dominującą pozycję, nadmierne ceny pobierane za leki nieopatentowane czy zmowy. W tym ostatnim przypadku wykryto zmowę producenta leku innowacyjnego, ale drogiego i producentów tańszych leków generycznych o podobnym działaniu. Zmowa ta miała na celu nie wprowadzanie leku generycznego na rynek.
Komisja badała także fuzje i przejęcia. Na 30 badanych przypadków znalazła istotne zastrzeżenia przeciw 6 takim procesom, bowiem mogły one doprowadzić do wzrostu cen, pozbawienia pacjentów i krajowych systemów opieki zdrowotnej niektórych terapeutyków, a nawet w jednym przypadku do ograniczenia prac na rzecz opracowywania nowych leków. Zatwierdzono jednak cztery z tych fuzji, ale dopiero po przyjęciu przez zaangażowane firmy środków zaradczych opracowanych przez Komisję Europejską mających przeciwdziałać negatywnym skutkom procesów połączenia. Z jednej fuzji partnerzy zrezygnowali zaraz potem jak Komisja wyraziła swoje zastrzeżenia.
Jak stwierdziła komisarz Unii Europejskiej ds. konkurencji Margrethe Vestager, raport ma pokazać działania mające na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynków farmaceutycznych.
„Ich dobre funkcjonowanie jest niezbędne, aby zapewnić pacjentom i systemom opieki zdrowotnej tańsze leki oraz większy wybór, zwłaszcza w kontekście kryzysów w służbie zdrowia. Będziemy kontynuować naszą pracę w tym kluczowym sektorze, traktując ją priorytetowo, upewniając się, że nadążamy za stale zmieniającymi się sposobami, w jakie firmy starają się nienależnie chronić się przed konkurencją” – dodała.
Jednak obawy dotyczące coraz mniejszej konkurencji na europejskim rynku farmaceutycznym skłoniły Komisję do opracowania pakietu farmaceutycznego, przyjętego 26 kwietnia 2023 r. Zaproponowano w nim Radzie i Parlamentowi Europejskiemu dokonanie przeglądu unijnego prawodawstwa farmaceutycznego, w okresie od przyjęcia Strategii Farmaceutycznej dla Europy w 2020 r. do 2024 roku. Celem tych działań ma być zwiększenie dostępności leków we wszystkich państwach członkowskich, zaradzenie ich ewentualnym niedoborom oraz podwyżkom cen uderzającym zarówno w pacjentów, jak i w krajowe systemy opieki zdrowotnej. Prace nad takim przeglądem rozpoczną się w obecnym roku.
