ASML Holding zerwał kontrakt eksportowy i odwołał wysyłkę do Chin zaawansowanych maszyn do litografii w głębokim ultrafiolecie DUV. Chiny chciały otrzymać te maszyny do 1 stycznia 2024 r., kiedy zaczną obowiązywać ograniczenia na ich dostawy. Jednak po interwencji administracji USA, holenderska firma zerwała kontrakt w ostatnich dniach grudnia 2023 r.
ASML dominuje na światowym rynku systemów litograficznych, które wykorzystują lasery do wykonania obwodów chipowych. Tworzy systemy produkcyjne wytwarzające chipy działające praktycznie w każdym sprzęcie elektronicznym – od smartfonów i automatycznych pralek po sprzęt wojskowy.
Według Bloomberga do rządu holenderskiego zadzwonił najpierw Jake Sullivan, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA, zaś holenderscy urzędnicy omówili później całą sprawę bezpośrednio z administracją USA oraz firmą ASML. Chodzi o wcześniejsze wprowadzenie w życie zakazu eksportu wysokiej klasy sprzętu do produkcji chipów.
USA rozmawiała z firmą z siedzibą w Veldhoven i rządem holenderskim jeszcze w 2019 roku kiedy to administracja poprzedniego prezydenta, Donalda Trumpa, zaczęła nalegać, aby rząd holenderski zakazał sprzedaży do Chin najnowocześniejszych maszyn do litografii w ekstremalnym ultrafiolecie EUV firmy ASML. Systemy EUV produkcji ASML służą do produkcji chipów w technologii 10-14 nm lub nawet niższej.
Na początku obecnego roku dzięki informacjom wywiadu amerykańskiego i jego współpracy z wywiadem holenderskim zatrzymano pracownika ASML, pochodzenia chińskiego, szpiegującego na rzecz rządu Chin w ASML. Miał on dokonać próby wykradzenia planów systemu EUV, podobnie jak poprzednio we wrześniu 2022 roku inny pracownik chińskiego pochodzenia miał wykraść plany maszyn DUV. Tego również aresztowano. Oba te zatrzymania spowodowały, że rząd holenderski wspólnie z Amerykanami jeszcze bardziej zaostrzył kontrolę eksportu do Chin drastycznie ograniczając wysyłkę maszyn DUV do Chin. W zeszłym roku USA ogłosiły przepisy, według których ASML musi uzgadniać z Amerykanami eksport do niektórych krajów systemu „Twinscan NXT1930Di” ponieważ zawiera on podzespoły pochodzące z USA.
Jednak kilku holenderskich posłów stwierdziło, że Minister Handlu, który zgodził się na tego typu jednostronne narzucanie przez USA przepisów regulujących eksport do Chin maszyn do produkcji chipów ASML powinien podać się do dymisji. Rząd poparł swojego ministra stwierdzając, że przyjęcie takich ograniczeń było „konieczne dla polityki Holandii”.
„W trakcie ostatnich rozmów z rządem USA, ASML uzyskał dalsze wyjaśnienia dotyczące zakresu i wpływu amerykańskich przepisów dotyczących kontroli eksportu. ASML jest w pełni zobowiązany do przestrzegania wszystkich obowiązujących przepisów i regulacji, w tym przepisów dotyczących kontroli eksportu w krajach, w których działamy” – oznajmił w oświadczeniu producent sprzętu półprzewodnikowego.
Obecnie ASML poinformował, iż cofnięcie wysyłki dotyczyło „niektórych systemów litograficznych”.
„Licencja na dostawę systemów litograficznych NXT:2050i i NXT:2100i w 2023 roku została niedawno częściowo cofnięta przez rząd holenderski, co ma wpływ na niewielką liczbę klientów w Chinach” – podała firma, nie określając jacy klienci mieli otrzymać ten sprzęt.
Wiadomo jednak, że do klientów w Chinach należały firmy Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC), Hua Hong, Nexchip Semiconductor, Wuhan Xinxin Integration Dianlu Manufacture i United Nova Technology.
Jak podają chińskie dane celne pomiędzy lipcem a końcem listopada 2023 r. import maszyn litograficznych do Chin miał wartość 3,7 mld dolarów, co oznacza, że wzrósł pięciokrotnie. W III kw. 2023 roku połowę sprzedaży ASML zapewniały właśnie Chiny, kwartał wcześniej było to 24%, zaś w I kw. 2023 roku tylko 8%. Widać było jednoznacznie, że chińskie firmy gromadzą sprzęt do litografii ultrafioletowej nim w życie wejdzie kontrola eksportu.
W ostatnich latach Chiny były trzecim co do wielkości rynkiem ASML po Tajwanie i Korei Południowej – warto wspomnieć, że Tajwan sam zaczął projektować i wytwarzać maszyny DUV.
Nie wszystkim w ASML taka kontrola się podobała. Jak powiedział inwestorom w październiku br. ustępujący dyrektor generalny ASML, Peter Wennink, nowe ograniczenia miały wpłynąć aż na 15% sprzedaży firmy w Chinach. Wennink, który uważał, że „maszyny należy sprzedawać każdemu kto zechce je kupić i zapłaci za nie dobrą cenę”, sprzeciwił się publicznie zakazowi wywozu ostrzegając, że może on zachęcić Chiny do opracowania konkurencyjnej technologii. „Im bardziej będziesz wywierał na nich presję, tym większe jest prawdopodobieństwo, że podwoją swoje wysiłki” – powiedział w zeszłym roku w wywiadzie dla Bloomberg News. Tymczasem rzeczywistość wyglądała zupełnie inaczej. Huawei Technologies wyprodukowała w zeszłym roku smartfon, który mógł konkurować z iPhonem firmy Apple jako, że wykorzystano w nim chipy w technologii 14 nm wyprodukowane na maszynach ASML sprowadzonych do Chin. Według analityków brytyjskiego resortu obrony Chiny wykorzystywały te chipy w nowych głowicach optoelektronicznych montowanych m.in w samolotach wielozadaniowych J-10 i śmigłowcach pola walki.
Obecnie chiński rząd sponsoruje działania sektora prywatnego i państwowego zmierzające do wypełnienia luki technologicznej pomiędzy ich przemysłem wytwórczości półprzewodników a USA, Tajwanem czy Japonią. Raporty analityków wskazywały, że SMIC uzyskał możliwość tworzenia układów 7 nm jednak jak się okazało, były to skopiowane układy tajwańskiej firmy TSMC i nie produkowano ich na skalę masową. Obecnie Chińczycy chcą stworzyć własny łańcuch dostaw oparty na chińskiej produkcji maszyn litograficznych. Jedyny ich producent w tym kraju Shanghai Micro Electronics Equipment (SMEE) jest jednak daleko w tyle za ASML i firmami japońskimi czy nawet Tajwanem.
Co prawda, miesiąc temu jeden z akcjonariuszy SMEE – Zhangjiang Group – ogłosił na WeChat, że udało się SMEE opracować maszynę do litografii w technologii 28 nm, jednak post ten szybko zniknął.
Rzecznik chińskiego ministerstwa spraw zagranicznych Wang Wenbin wezwał we wtorek Holandię do „zachowania bezstronności, poszanowania prawa i zasad rynkowych, oraz podjęcia praktycznych działań w celu ochrony interesów obu krajów oraz ich firm”, jednak poza tą wypowiedzią Chińczycy nie skomentowali działań rządu holenderskiego i ASML.
