Agresja Rosji na Ukrainę i związany z nią lawinowy wzrost ataków hackerskich radykalnie zmienił perspektywy rozwoju i znaczenie współczesnego obszaru cyberbezpieczeństwa, a co za tym idzie technologii informatycznej i operacyjnej (IT&OT) – szczególnie w kontekście transportu.
Chociaż to właśnie Polska jest obecnie najczęściej atakowanym przez hakerów krajem świata problem ma charakter globalny a procesy w obszarze IT&OT (ang. Information Technology i Operational Technology) – zmierzające do zwiększenia cyberbezpieczeństwa – wdrażane są w wielu krajach.
Taki jest główny cel dyrektywy Parlamentu Europejskiego „NIS2 ‒ Network and Information Systems Directive 2”, rozszerzonej wersji NIS przyjętej w 2016 roku. Dyrektywa ma stanowić skuteczną zaporę przed cyberatakami. Jej filarami są: współpraca międzynarodowa, krajowa oraz wprowadzania obowiązkowego raportowania incydentów i zarządzania ryzykiem dla operatorów usług kluczowych i dostawców usług cyfrowych. Dyrektywa NIS 2 musi być wdrożona we wszystkich krajach Unii do października 2024 r.
W polskim sektorze kolejowym podobnym celom służy Centrum Wymiany i Analizy Informacji ISAC Kolej (ang. Information Sharing and Analysis Center)utworzone w 2020 roku przez Spółki kolejowe wraz z Instytutem Kolejnictwa oraz NASK – Państwowym Instytutem Badawczym. Główne cele organizacji to wymiana wiedzy oraz doświadczeń dotyczących incydentów w tym obszarze a w rezultacie wypracowanie spójnych standardów i procedur zwiększających cyberbezpieczeństwo.
Innym kluczowym wyzwaniem w obszarze IT&OT jest szerokie wykorzystanie technologii tzw. „cyfrowego bliźniaka”.
„Dziś nie wyobrażamy sobie procesu projektowania całych lokomotyw do jej pojedynczych elementów bez wykorzystania zaawansowanych narzędzi typu CAD (projektowanie wspomagane komputerowo – przyp. red.)” – przekonuje Jacek Baldy, ekspert i doradca firmy Pixel.
Narzędzia CAD pozwalają nie tylko na przyspieszenie procesu realizacji, ale także zapewniają możliwość wymiany cyfrowej informacji pomiędzy poszczególnymi poddostawcami, tzw. Przemysł 4.0.
W sferze inwestycji kubaturowych (dworce, fabryki), dynamicznie rozwija się całościowy proces informacji o budynku, procesie jego budowy i eksploatacji. Jest to technologia BIM (ang. Biling Information Modeling), wykraczająca daleko poza popularną definicję „cyfrowego bliźniaka”. Wykorzystanie narzędzi technologii BIM wchodzi np. w inwestycje liniowe, jest m.in. szeroko reklamowane przy procesie projektowania linii kolejowych CPK.
Kolejnym wyzwaniem w transporcie jest szersze wykorzystanie narzędzi AI (sztucznej inteligencji).
„Coraz więcej dostępnych, cyfrowych informacji mierzonych w terabajtach zwłaszcza z urządzeń OT (SRK, CCTV, SDIP, urządzeń diagnostycznych etc.), pozwala na opracowanie wielowymiarowych analiz i predykcji zachowań infrastruktury w dowolnych obszarach” – podkreśla Jacek Baldy.
Jego zdaniem, ta dziedzina będzie się rozwijała bardzo szybko ze względu na dynamiczny rozwój technologii w obszarze cyfrowych czujników od temperatury po naprężenia. Nie należy zapominać, że do obsługi i eksploatacji nowoczesnych narzędzi potrzebna jest wyspecjalizowana kadra co przy wszystkich ograniczeniach ekonomicznych, organizacyjnych stanowi wyzwanie samo w sobie.
Zagrożeniom związanych z cyberbezpieczeństwem oraz perspektywach rozwoju IT&OT będzie poświęcona „VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna IT&OT w Transporcie Szynowym”, zorganizowana przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP oraz Instytut Kolejnictwa. Konferencja odbędzie się 9-11 października w Warszawie.
IT (Information Technology) Technologia informatyczna oraz OT (Operational Technology) technologia operacyjna istnieją obok siebie w branży przemysłowej czy utilities. Bezpieczeństwo jest jednym ważniejszych obszarów współpracy pomiędzy technologią operacyjną OT a technologią informatyczną IT. IT m.in. zabezpiecza i dostarcza sieci przewodowe LAN, WiFi, sieci niskoprądowe LoRa czy SigFox. OT jest krytyczne dla ciągłości biznesowej, więc bezpieczeństwo w tym obszarze jest bardzo istotnym elementem kooperacji.
