Inflacja znacznie nadwyrężyła nasze portfele. W ostatnim półroczu 2/3 Polaków ograniczyło koszty życia. Najczęściej rezygnujemy z wyjść do restauracji czy zakupu nowych ubrań, ale cięcia dotyczą też wydatków na wyposażenie domu, kulturę i rozrywkę oraz podróże.
Jak pokazało badanie Krajowego Rejestru Długów, 60% ankietowanych będzie zaciskać pasa także w kolejnym kwartale. Ta finansowa wstrzemięźliwość konsumentów może drogo kosztować przedsiębiorców, pogłębiając problem zadłużenia wielu firm i napędzając falę niewypłacalności w biznesie.
Wysoka, dwucyfrowa inflacja sprawiła, że Polacy wyraźnie ograniczyli wydatki konsumpcyjne. Według danych GUS w III kw. ub.r. wzrost wydatków był znikomy (0,9% r/r) i najniższy od ponad roku. Konsumpcja w gospodarstwach domowych pierwszy raz spadła w ujęciu kwartalnym od czasu pandemicznej końcówki 2020 r.
Większość ogranicza wydatki
Skalę ograniczenia wydatków wśród Polaków pokazuje najnowsze badanie „Oszczędzanie Polaków w inflacji” przeprowadzone przez IMAS International na zlecenie Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. Taką strategię radzenia sobie z podwyżkami przyjęło już 66% konsumentów. Tylko co piąty ankietowany (22%) nie zamierza sobie niczego odmawiać i nie zwraca uwagi na rosnące ceny. 12% nie potrafi powiedzieć, czy zmieniło coś w swoich wydatkach.
– Podejście do ograniczania zakupów różni się, w zależności od wieku respondentów. W ostatnim półroczu młodzi wstrzymywali się od zakupów rzadziej niż starsi. W grupie 18-24-latków odsetek zaciskających pasa sięgał 56%, a w przypadku osób między 65 a 74 rokiem życia, już ponad 70% – mówi Adam Łącki, prezes Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. Nieco bardziej skłonne do cięcia wydatków były też kobiety (71%) niż mężczyźni (61%).
Główną przyczyną decyzji o ograniczeniu wydatków, wskazywaną przez blisko 3/4 respondentów, jest odczuwalny wzrost cen produktów i usług. Duża część badanych (42%) deklaruje też, że zamiast wydać, woli odłożyć pieniądze w obawie przed dalszymi podwyżkami. W przypadku niemal co piątej osoby powodem cięć jest obciążenie kredytem lub pożyczką.
– Przewidujemy, że inflacja, która od wielu miesięcy uszczupla portfele Polaków, znacząco powiększy grono osób mających problemy ze spłatą zaciągniętych zobowiązań. Dotyczy to zwłaszcza konsumentów, którzy wzięli kredyty w czasie, kiedy obowiązywały niższe stopy procentowe, a nie mogą teraz wesprzeć się oszczędnościami. Szczególnie osoby młodsze, w wieku do 35 lat, posiadające rodziny, powinny zrewidować swoje podejście do zarządzania domowym budżetem. Nasi negocjatorzy, którzy odzyskują należności na zlecenie banków, telekomów, dostawców telewizji i Internetu oraz innych instytucji, spotkają się z mocno asertywną postawą dłużników z tej grupy wiekowej. Nie czują oni obowiązku spłaty zaległości. Mówią wprost, że nie mają z czego oddać, bądź zasłaniają się innymi, ważniejszymi wydatkami – wskazuje Jakub Kostecki, prezes firmy windykacyjnej Kaczmarski Inkasso.
Początek 2023 r. nie zapowiada się zbyt optymistycznie. 60% badanych zamierza ciąć wydatki również w kolejnym kwartale. Co piąty Polak jeszcze nie wie, czy to zrobi, a tylko 16% przyznaje, że nie będzie się ograniczać.
– Finansowa wstrzemięźliwość konsumentów oznacza kolejne trudne miesiące dla wielu branż, w tym z pewnością dla gastronomicznej, handlowej, rozrywkowej czy turystycznej. Z rynku znika coraz więcej małych, lokalnych restauracji i sklepów. Wzrost niewypłacalności w biznesie potwierdzają też dane Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej. W 2022 r. łączna liczba upadłości i restrukturyzacji wzrosła o jedną piątą w stosunku do poprzedniego roku. Duży przyrost widać chociażby wśród firm zajmujących się zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi. 28% więcej z nich ogłosiło w ubiegłym roku restrukturyzację z powodu problemów finansowych – mówi prezes KRD.
Z jakich wydatków najczęściej rezygnują Polacy?
Zdecydowanie najwięcej, bo aż ok. 61% osób, które ograniczyły swoje koszty życia, rezygnuje z wyjść do restauracji, barów czy kawiarni. Ponad połowa (52%) oszczędza też na zakupach ubrań, obuwia i akcesoriów. W odstawkę często idą również wydatki na wyposażenie domu (RTV/AGD, meble) – 48%, kulturę i rozrywkę (książki, kino, koncerty) – 46% oraz na podróże – 45,5%
– W pierwszej kolejności Polacy próbują oszczędzać na okazjonalnych wydatkach, jak wizyta w restauracji czy kinie. Inflacja przyniosła tu poniekąd powtórkę z pandemii. Tyle że to już nie strach przed wirusem powstrzymuje od wyjścia z domu, a obawa przed wysokimi cenami i ich skutkami dla portfela. To duże zagrożenie dla wielu branż, oferujących właśnie takie usługi czy produkty. Nie dość, że mierzą się z odpływem klientów, to jeszcze odczuwają wzrost kosztów swojej działalności. Może to w niedługim czasie wywołać lawinę niewypłacalności, zwłaszcza w najmniejszych firmach – mówiAdam Łącki.
Dodaje, że w badaniu widać także, iż Polacy rzadziej próbują zaoszczędzić na bieżących wydatkach, np. starając się obniżyć swoje zużycie prądu, wody albo paliwa. Robi to tylko około 30% osób. Z „jedzenia na mieście” rezygnuje już dwa razy więcej z nas.
Badanie KRD wykazało, że najrzadziej oszczędzano na wynajmie mieszkania (7%), jednak można założyć, że nie z własnej woli, a przez bardzo wysokie stawki i małą liczbę ofert na rynku. O tańsze lokum było w ostatnim półroczu dość trudno. Polacy rzadko rezygnują też z wydatków na Internet, telefon czy telewizję (13%) oraz na edukację – szkolenia czy kursy pozalekcyjne dla dzieci (14%). Blisko co piąty Polak, aby spiąć budżet ryzykuje swoim zdrowiem, oszczędzając na lekach bądź badaniach i wizytach lekarskich. 40% dosłownie zaciska pasa, mniej wydając na zakupy spożywcze.
Badanie „Oszczędzanie Polaków w inflacji” zostało przeprowadzone w grudniu 2022 r. przez IMAS International na zlecenie Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej SA na reprezentatywnej grupie dorosłych Polaków (N=1008) metodą CAWI.
