Nowy zestaw zasad zobowiązuje do raportowania ESG znacznie więcej firm niż dotychczas. Dyrektywa CSRD będzie stopniowo obowiązywała coraz większą liczbę firm, a pierwsze raporty trzeba będzie złożyć w 2025 r. (za 2024). Termin ten tylko teoretycznie jest odległy, ponieważ, zdaniem ekspertów, aby być gotowym do złożenia raportu, należy się przygotowywać do tego minimum 2 lata.
Tego skrótu warto nauczyć się na pamięć, bo w następnych kilku latach hasło – „dyrektywa CSRD” będzie nie tylko jednym z wiodących tematów w dyskursie o gospodarce, ale też niestety dokumentem, który niejednemu CEO będzie spędzał sen z powiek.
Kiedy raportowanie zgodne z CSRD?
Zacznijmy od najważniejszego, czyli kogo i od kiedy będzie obowiązywała dyrektywa. Zasady w niej zawarte zaczną obowiązywać od 2024 r., w czterech głównych fazach:
- 2025 r. – obowiązkowe raportowanie za rok 2024 dla dużych firm, które podlegały wcześniej dyrektywie NFRD (spółki giełdowe oraz instytucje finansowe zatrudniające ponad 500 pracowników, przy określonych progach: 20 mln euro – w przypadku sumy bilansowej na koniec roku obrotowego, lub 40 mln euro – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy.
- 2026 r. – obowiązkowe raportowanie za 2025 r. dla dużych spółek (średnie zatrudnienie wynoszące co najmniej 250 osób, suma bilansowa równa co najmniej 20 mln euro lub przychody netto ze sprzedaży równe co najmniej 40 mln euro)
- 2027 r. – raport za 2026 r. po raz pierwszy opublikują małe i średnie przedsiębiorstwa dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym (zatrudnienie co najmniej 10 pracowników, obroty w wysokości co najmniej 700 000 euro lub suma bilansowa ponad 350.000 euro). Dyrektywa pozwala jednak mniejszym firmom na skorzystanie z dwuletniego zwolnienia z obowiązku publikacji raportu niefinansowego co oznacza, że dyrektywa będzie miała do nich zastosowanie dopiero w 2028 roku. Korzystając z tego zwolnienia przedsiębiorstwa muszą to dobrze uzasadnić.
- 2029 r.- raportowanie za 2028 r. będzie wymagane również od spółek z krajów trzecich, które generują w UE obrót netto powyżej 150 mln euro i które mają co najmniej jedną spółkę zależną lub oddział w UE przekraczający tę sumę.
W tej chwili raportowaniem niefinansowym w całej UE objęte jest mniej niż 12 tys. firm. Dyrektywa CSRD sprawia, że od 2026 w całej Unii liczba raportujących przedsiębiorstw przekroczy 67 tys.
Szacuje się, że w Czechach będzie to dotyczyło ponad 1 tys. firm, w Polsce ok. 4 tys. a w Niemczech aż 15 tys. przedsiębiorstw.
O co chodzi w raportowaniu niefinansowym?
Firmy będą musiały ujawniać zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki swojej działalności dla środowiska i społeczeństwa jako całości. Jednocześnie będą zobowiązane do raportowania tzw. ryzyk i szans ESG (Environment, Social and Corporate Governance) wpływających na długoterminową stabilność ich działalności biznesowej oraz publikowania strategii związanych z zapewnieniem lub poprawą zrównoważonego rozwoju.
Kolejną nowością wprowadzoną przez dyrektywę CSRD jest również wymóg badania raportów zrównoważonego rozwoju przez akredytowanego, niezależnego audytora oraz wymóg publikowania ich w specjalnej części sprawozdań zarządczych spółki. Raportowanie ESG będzie traktowane na równi z obowiązującymi obecnie raportami finansowymi.
Co przyjęcie dyrektywy CSRD oznacza dla zarządzania przedsiębiorstwem? Wiele firm rozumie ESG jedynie jako formę pomiaru śladu węglowego. W rzeczywistości kwestia ESG jest znacznie szersza i bardziej złożona oraz dotyczy wszystkich aspektów biznesu jako takiego.
Dyrektywa CSRD dzieli normy na trzy grupy:
- Normy środowiskowe w dużej mierze odzwierciedlają cele UE w zakresie ochrony środowiska na lata 2030 i 2050. Normy te obejmują m. in.
– łagodzenie zmian klimatycznych, w tym redukcję emisji gazów cieplarnianych, adaptację do zmieniającego się klimatu,
– korzystanie z zasobów wodnych i morskich;
– zużycie surowców i odpadów (gospodarka o obiegu zamkniętym),
– ochronę różnorodności biologicznej i ekosystemów.
- Standardy dotyczące czynników społecznych i praw człowieka obejmują jednolite traktowanie i stosowanie ich do wszystkich w tym:
– równe i sprawiedliwe wynagrodzenie za równą pracę,
– zaangażowanie osób niepełnosprawnych w proces pracy,
– zapobieganie przemocy, mobbingowi oraz dyskryminacji w miejscu pracy,
– zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym,
– znajomość układów zbiorowych i istnienia związków zawodowych.
- Standardy skoncentrowane na obszarze zarządzania i administrowania przedsiębiorstwem, w ramach których podane zostaną informacje dotyczące:
– roli menedżerów i najwyższych organów przedsiębiorstwa, ich składu oraz wiedzy fachowej w zakresie zagadnień zrównoważonego rozwoju,
– procesów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem,
– etyki korporacyjnej i kultury korporacyjnej,
– zarządzania i jakości relacji firmy z klientami, dostawcami i społecznością, na którą ma wpływ jej działalność.
Jak to raportować?
To jest jeden z problemów, przed którymi stoją obecnie firmy. Bo z jednej strony nawet jeśli wiedzą, że raportowanie niefinansowe ich dosięgnie, nie bardzo wiedzą, jak je robić. Niestety na szczegółowe instrukcje trzeba będzie poczekać.
Dyrektywa CSRD przewiduje przyjęcie bardziej szczegółowej specyfikacji tych standardów do 30 czerwca 2023 r. i jednocześnie przewiduje przyjęcie jeszcze bardziej szczegółowych instrukcji odzwierciedlających potrzeby poszczególnych branż do 30 czerwca 2024 r.
Pomimo tych niejasności, eksperci nie mają wątpliwości, że każdy, kto musi złożyć raport w 2025 r., powinien zacząć się przygotowywać już teraz. Oczywiście czas przeznaczony na raportowane zależy od ilości zasobów ludzkich i finansowych, które dana firma może na to przeznaczyć, ale z doświadczenia rynku niemieckiego wynika, że średnio firmom zajmuje to od 2 do 3 lat.
28 listopada 2022 r. Rada Unii Europejskiej ostatecznie zatwierdziła Dyrektywę Corporate Sustainability Reporting (Dyrektywa CSRD). Dyrektywa ta zmienia Dyrektywę o raportowaniu niefinansowym z 2014 roku (Dyrektywa NFRD) oraz wprowadza jednolite i szczegółowe unijne standardy raportowania informacji niefinansowych oraz rozszerza zakres osób objętych wymogami.
