Produkcja miodu w Polsce w 2021 r. wyniosła 18,4 tys. ton wobec 2020 r. i była wyższa o ok. 5,8 tys. ton. W Polsce najdroższe są miody wrzosowe i ze spadzi iglastej, a najtańszymi miody wielokwiatowe i rzepakowe. Na przestrzeni lat nastąpił regularny wzrost ilości rodzin pszczelich, a miody z naszego kraju stają się coraz bardziej popularne na rynkach zagranicznych
Pszczelarstwo
Pszczelarstwo odgrywa istotną rolę w rozwoju rolnictwa i we wzroście gospodarczym Polski. Dostarcza konsumentom produktów pszczelich, wśród których niewątpliwie największe znaczenie ma miód. Jednak pszczelarstwo to nie tylko miód. To także inne produkty apikultury jak: wosk, mleczko pszczele, pyłek pszczeli czy kit pszczeli. Produkty te są wykorzystywane np. w przemyśle chemicznym, rolno-spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym.
Bardzo ważnym aspektem pszczelarstwa jest też zapylanie roślin uprawnych, które istotnie wpływa na zwiększenie potencjału ich plonowania oraz lepsze wykształcenie i wielkość owoców, a tym samym przyczynia się do zwiększenia produkcji żywności.
Z raportu GUS wynika, że w Polsce owady zapylające, wśród których dominują pszczoły (ok. 90%), odpowiadają za zapylanie ok. 80% roślin. Korzyści wynikające z zapylania roślin uprawnych przez pszczoły szacowane są na kwotę od 4,1 do 7,4 mld zł rocznie. Część produkcji rolniczej byłaby niemożliwa bez udziału pszczół. Szczególne znaczenie odgrywają one w zapylaniu roślin sadowniczych oraz rzepaku.
Z kolei firma M Food, jeden z głównych graczy na rynku obrotu miodem i produktami pszczelimi w Europie podaje w raporcie, że liczba rodzin pszczelich wzrosła w 2021 r. o 14% w ujęciu rocznym do 2,01 mln, zaś liczba zarejestrowanych osób prowadzących w Polsce gospodarstwa pasieczne wzrosła w 2021 r. o 6% i wyniosła 87 096.
Pszczelarstwo jest działalnością rolniczą, która ma duże znaczenie dla przyrody oraz produkcji rolnej. Pszczoły zapylają kwiaty upraw zapewniając jakość plonów oraz bioróżnorodność środowiska naturalnego. Opłacalność produkcji pasiecznej warunkuje wiele czynników, zarówno ekonomicznych, jak i pozaekonomicznych.
Cena miodu zależy głównie od odmiany miodu oraz od podaży i popytu produktu na rynku. Zdecydowanie najdroższe odmiany miodu – bez względu na kanał dystrybucji – to miody wrzosowe i spadziowe ze spadzi iglastej. Najtańszymi miodami są miody wielokwiatowe i rzepakowe.
Polski rynek miodu
M Food podaje w raporcie, że wraz ze wzrastającym krajowym i zagranicznym popytem na miód, rośnie liczba jego producentów. W 2021 r. liczba zarejestrowanych osób prowadzących w Polsce gospodarstwa pasieczne wynosiła 87 096 i w odniesieniu do roku ubiegłego wzrosła o około 6%. Polskich pszczelarzy zawodowych, czyli posiadających ponad 150 rodzin pszczelich było 443.
Najwięcej profesjonalnych pasiek zlokalizowanych było w województwie warmińsko-mazurskim (89) i lubelskim (54). Najwięcej pszczelarzy odnotowano w województwie małopolskim (10 091), lubelskim (8896) i śląskim (8328), zaś najmniej w lubuskim (2407).
Jak wynika z rejestru Inspekcji Weterynaryjnej – wg stanu na październik 2021 r. – liczba rodzin pszczelich (tj. zorganizowanych zbiorowisk osobników pszczoły miodnej) w Polsce wynosiła 2 013 140. W odniesieniu do roku poprzedniego przyrost rodzin pszczelich to około 14% na terenie całego kraju.
M Food zwraca uwagę na regularny wzrost ilości rodzin pszczelich na przestrzeni lat. Najliczniejszymi województwami pod względem liczby rodzin pszczelich jest niezmiennie województwo lubelskie (261 156), dalej małopolskie (189 094), warmińsko-mazurskie (179 492), natomiast najmniej rodzin pszczelich występuje na terenie województwa opolskiego (55 336).
Liczba rodzin pszczelich w Polsce w latach 2014-2021
Produkcja miodu w Polsce
Jednym z najważniejszych czynników mającym wpływ na poziom produkcji miodu są warunki atmosferyczne panujące podczas wegetacji roślin i zbioru nektaru czy pyłku. Warunki klimatyczne panujące w Polsce oraz występowanie dużej ilości terenów, będących bazą miododajną dla pszczół, od stuleci determinowały produkcję miodu, który był wykorzystywany do słodzenia potraw czy produkcji miodów pitnych i piw miodowych. Również warunki klimatyczne mają duży wpływ na populację pszczół, a więc czynnik produkcyjny. Straty rodzin pszczelich mogą wynikać z niekorzystnych warunków zimowania, czego przyczyną mogą być nieodpowiednie przygotowanie, niedobór pokarmu, jego niska jakość, strata matek pszczelich lub chorób w pasiekach takich jak warroza.
W oparciu o dane uzyskane od organizacji pszczelarskich w roku 2021 oraz opracowania Instytutu Ogrodnictwa Zakładu Pszczelego w Puławach, produkcja miodu w Polsce wyniosła 18,4 tys. ton. W odniesieniu do roku 2020 ilość zebranego miodu w roku 2021 była wyższa o około 5,8 tysięcy ton.
Produkcja miodu w Polsce w latach 2012-2021
M Food podaje, że najbardziej miododajnym województwem było województwo lubelskie (2 101 ton), wielkopolskie (1 974 ton) oraz mazowieckie (1 846 ton), natomiast najmniej miodu uzyskano z województwa opolskiego (325 ton).
Produkcja miodu w Polsce w 2021 r. (w tonach) z podziałem na województwa
M Food wskazuje, że drugim bardzo istotnym czynnikiem, który niewątpliwie ma wpływ na uzyskiwany poziom produkcji miodu jest przekazywana z pokolenia na pokolenie wiedza i umiejętności pszczelarzy.
– Zawód ten, dzięki szerokorozumianej modzie na ekologiczną żywność i zdrowy tryb życia, jak również dzięki dużym możliwościom rozwoju miodobrania poprzez m. in. programy unijne, jest zawodem perspektywicznym. Popularyzowaniu zawodu pszczelarstwa sprzyja również szkoła w Pszczelej Woli, która co roku kształci nowe osoby zainteresowane wykonywaniem tego zawodu. W 2021 r. w Polsce 12% pszczelarzy to osoby do 35. roku życia i jest to wciąż najmniej liczna grupa pszczelarzy. Prawie 27% stanowili producenci miodu w wieku od 36 do 50 lat. Niezmiennie najliczniejszą grupą pszczelarzy są osoby w wieku od 51 do 65 lat, które stanowią ponad 31% ogółu pszczelarzy. Wciąż prawie 30% to osoby, których wiek przekroczył 65 rok życia – czytamy w raporcie M Food.
– Warto zauważyć, że grupa pszczelarzy do 50. roku życia stanowi ponad 39% całej populacji producentów miodu. Zakładając, że pszczelarzy z tej grupy wiekowej cechuje największa otwartość na rozwój biznesu, wprowadzanie innowacyjnych unowocześnień czy plastyczność na dostosowywanie się do coraz bardziej wymagających norm, co pozwala domniemywać, że dobrze rokują na przyszłość w dziedzinie rozwoju szeroko pojętego pszczelarstwa. Również programy unijne oraz dofinansowania na rzecz przemysłu pszczelarskiego oraz konsolidacje i tworzenie dużych przedsiębiorstw potwierdzają słuszność tej hipotezy – podaje M Food.
Import i eksport miodu
Miody z Polski stają się coraz bardziej popularnym towarem na rynkach zagranicznych. Tendencja importu Polskiego miodu na niemal cały świat jest rosnąca. Co istotne – nie maleje również eksport tego produktu na rynki zagraniczne. W 2020 r. importowano do Polski około 37,5 tys. ton miodu, zaś eksport wynosił około 24,9 tys. ton.
Import miodu w Polsce w latach 2012-2020
Eksport miodu w Polsce w latach 2012-2020
Głównymi odbiorcami polskiego miodu w 2020 r. były Niemcy, Francja oraz Hiszpania i Belgia. Z danych udostępnionych przez serwis EUROSTAT wynika, że trend największych odbiorców miodu nie zmienił się. Polski miód trafia również na takie rynki jak m.in. Wielka Brytania, Grecja Włochy, Słowacja, Chorwacja, Bułgaria, Rumunia, Austria, Łotwa, Dania, Szwecja, Stany Zjednoczone, Holandia, Litwa, Mołdawia, Czechy, Irlandia, Cypr, Kanada, Estonia, Szwajcaria.
W 2020 r., największym dostawcą miodu do Polski była Ukraina. Według danych EUROSTATU kolejnymi importerami pod względem ilości importowanego miodu do Polski są niezmiennie Chiny oraz Niemcy, Bułgaria, Rumunia i Nowa Zelandia.
Światowy rynek miodu
Po wzroście produkcji miodów w roku 2015 w kolejnych latach utrzymuje się ona na podobnym poziomie.
Produkcja miodu na świecie w latach 2011-2020 (w tys. ton)
Najwięcej miodu w latach 2014-2020 zostało wyprodukowane w Azji (41,9%). Drugim kontynentem pod względem produkcji jest Europa (23,2%), następnie obie Ameryki (22,0%).
Procentowy podział produkcji miodu na kontynenty w latach 2014-2020
Największym producentem miodu na świecie w 2020 r. były Chiny, które wyprodukowały blisko ¼ światowej produkcji. Udział Unii Europejskiej to 12%. Dużym producentem europejskim jest Turcja z blisko 6% udziałem w światowej produkcji oraz Ukraina z 4% udziałem w rynku.
Najwięksi producenci miodu na świecie w 2014-2020 roku (w tys. ton)
Eksport miodu na świecie
M Food podaje, że w handlu międzynarodowym można zaobserwować przepływ miodów z krajów mniej rozwiniętych gospodarczo do krajów wysokorozwiniętych. Związane jest to z poziomem życia i zamożności mieszkańców, które pozwalają zastępować tańsze produkty spożywcze droższymi – prozdrowotnymi, ekologicznymi. Przykładem może być zastępowanie cukru przez miody.
Naturalnym kierunkiem handlu wynikającym z powyższych czynników jest eksport miodu do krajów Unii Europejskiej, która w 2020 r. importowała już blisko 175 tys. ton. Największym eksporterem miodu, tak jak jego największym producentem są Chiny. W 2020 r. wartość chińskiego eksportu miodu wyniosła 271 mln dol. Kluczowym czynnikiem sukcesów eksportowych chińskiego miodu jest niska cena. Drugim co do wielkości krajem eksportującym miody jest Nowa Zelandia i kolejno Argentyna. Warto odnotować znaczący wzrost eksportu przez Ukrainę oraz Brazylię. Udział Polski w światowym rynku eksportu miodu jest niewielki i wyniósł w 2020 r. 74 mln dol.
Najwięksi eksporterzy miodu w latach 2014-2020 (w mln dol.)
Rynek miodu pitnego
W raporcie M Food czytamy, że miód pitny jest tradycyjnym napojem alkoholowym powstałym w wyniku fermentacji brzeczki miodu pszczelego. Produkcja miodów pitnych nazywana jest miodosytnictwem. Na terenie Polski jest produkowany od średniowiecza, kiedy to miody pitne cieszyły się dużą renomą. W późniejszych czasach były zastępowane przez wina oraz znacznie prostszą w produkcji wódkę.
Ze względu na modę na żywnościowe produkty regionalne wytwarzane tradycyjnymi metodami, miody pitne stają się coraz bardziej popularnymi trunkami. W 2008 r. polskie miody pitne takie jak dwójniak, trójniak, czwórniak czy półtorak zostały zarejestrowane przez Komisję Europejską jako „Gwarantowana Tradycyjna Specjalność”. Rejestracja przyczyniła się w znacznym stopniu do rozwoju rynku.
Polska w 2013 r. była największym producentem miodów pitnych wytwarzanych tradycyjnymi metodami na świecie. Produkcja w latach 2008-2013 zwiększyła się prawie dwukrotnie z 760 tys. do ok. 1,4 mln litrów rocznie.
Krajowy popyt na miód rośnie średnio o 8% rocznie, a eksport miodów pitnych o około 15-20% rocznie. W Polsce spożycie miodów pitnych w 2013 r. stanowiło 0,5% spożycia trunków ogółem. Według M Food perspektywy polskiego rynku miodów pitnych zarówno na kierunku krajowym jak i zagranicznym są obiecujące. Największym producentem w Polsce jest Spółdzielnia Pszczelarska APIS, która produkuje blisko 60% miodów pitnych. Inne znaczące podmioty na rynku to miodosytnia Ambra czy Pasieka Maciej Jaros.
