Gwałtowne wzrosty cen energii elektrycznej to wyzwanie dla przedsiębiorców w Polsce, by uchronić swoje firmy przed utratą płynności. 64% badanych firm twierdzi, że kryzys energetyczny negatywnie odbije się na rentowności ich biznesów. Z drugiej strony staje się on okazją do szukania nowych rozwiązań i innowacji
– Jednym ze skuteczniejszych sposobów na uzyskanie finansowania na projekty związane ze zrównoważonym rozwojem i wdrożeniem bardziej energooszczędnych procesów w firmie są dostępne ulgi proinnowacyjne. Od tego roku ich wachlarz uległ znacznemu rozszerzeniu m.in. o ulgę na innowacyjnych pracowników czy ulgę na prototyp. Z kolei ulga B+R została uatrakcyjniona i od roku podatkowego 2022 jest możliwe odliczenie aż 200% kosztów osobowych w ramach kosztów kwalifikowanych. To stwarza coraz więcej możliwości na zwroty m.in. z zielonych inwestycji – mówi Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik, dyrektor obszaru podatków i finansowania innowacji w firmie doradczej Ayming Polska.
W strategiach dotyczących redukcji kosztów ważną rolę zaczynają odgrywać innowacje i konkretne zmiany w dotychczasowym działaniu biznesu. Jak czytamy w „Międzynarodowym Barometrze Innowacji 2023”, za ich wprowadzeniem opowiada się aż 76% przedsiębiorców w Polsce, co pokrywa się ze średnią dla wszystkich 17 ankietowanych krajów (77%).
Globalnie najbardziej gotowe do radykalnych zmian w obliczu kryzysu energetycznego są branże farmaceutyczna oraz motoryzacyjna – zadeklarowało tak 35% badanych firm. Na drugim biegunie jest branż budowlana, inżynieria lądowa, IT i branża technologiczna, z których tylko 15% respondentów przewiduje istotne zmiany w związku z rosnącymi cenami energii.
Czas na alternatywne źródła energii
Firma Ayming wskazuje, że dążenie do zmniejszenia zużycia energii i uniezależnienia się od paliw kopalnych coraz częściej ukierunkowuje firmy w stronę rozwiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju i przejścia na energię odnawialną. Choć, jak wynika z „Europejskiego Rankingu Innowacyjności 2022”, w Polsce innowacyjność w obszarze technologii związanych ze środowiskiem zanotowała największe spadki, licząc zarówno od roku 2015, jak i rok do roku, obecny kryzys energetyczny może odwrócić tę tendencję.
Na wykorzystanie alternatywnych źródeł energii jako odpowiedzi na rosnące koszty tego surowca wskazuje 41% przedsiębiorców nad Wisłą. Średnia dla wszystkich ankietowanych na świecie wynosi 33%.
W obliczu kryzysu firmy coraz częściej decydują się na przerzucenie kosztów na odbiorców, podnosząc ceny, co w konsekwencji łączy się ze spadkiem konkurencyjności na tle Europy. W wielu przypadkach przetrwanie lokalnych przedsiębiorstw zależy od redukcji wydatków.
Z raportu Grupy Ayming wynika, że ankietowani z Polski – oprócz przejścia na alternatywne źródła energii – najbardziej skłaniają się ku poszukiwaniu oszczędności w zakresie efektywności energetycznej (40%) oraz szukaniu alternatywnych materiałów do produkcji (35%). Najniższy odsetek przedsiębiorców (19%) wskazał na możliwość pozyskiwania materiałów od lokalnych dystrybutorów oraz dokonanie zmian w zakresie samego procesu produkcji.
W poszukiwaniu finansowania innowacji
Przeszkodą do wprowadzenia niezbędnych innowacji mogą być wysokie koszty początkowe, jeszcze mocniej odczuwalne w dobie inflacji na poziomie 17,9% i wzrostu kosztów pracy. Warto jednak pamiętać, że przedsiębiorcy mają do swojej dyspozycji wsparcie w postaci ulg podatkowych czy dotacji.
Warunkiem skorzystania z preferencji podatkowych jest prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej. Polega ona na wprowadzaniu nowych lub udoskonalaniu istniejących produktów, usług czy procesów w skali przedsiębiorstwa. Nowym instrumentem wsparcia dla firm mierzących się z kryzysem energetycznym będzie Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (tzw. FEnIKS), którego budżet to ponad 24 mld euro.
– Głównym celem FEnIKS jest poprawa warunków rozwoju kraju poprzez budowę infrastruktury technicznej i społecznej zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju. Dla przedsiębiorców najbardziej intersującymi działaniami w ramach programu będą te związane ze wspieraniem efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych, transformacją w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym i gospodarki zasobooszczędnej oraz energią odnawialną. Choć nabory w ramach poszczególnych działań zostaną uruchomione na początku 2023 r., już teraz warto przyjrzeć się swoim planom rozwojowym pod kątem możliwości skorzystania z programu – zauważa Maria Leszczyńska, manager ds. dotacji i stref inwestycyjnych w Ayming Polska.
Szansa na wzrost innowacyjności biznesu
Obecny kryzys energetyczny może okazać się stymulatorem do sięgnięcia po rządowe instrumenty wsparcia, gdyż przedsiębiorcy mogą nie być w stanie samodzielnie stawić czoła rosnącym kosztom. 64% ankietowanych przez Ayming firm w Polsce twierdzi, że wysokie ceny energii odbiją się negatywnie na ich finansach (na świecie 72%).
Natomiast 59% badanych uważa, że otrzymuje wystarczające rządowe wsparcie mające na celu zminimalizowanie negatywnych konsekwencji płynących z gwałtownych wzrostów cen energii (średnia światowa to 52%). Ulgi proinnowacyjne oraz programy dotacyjne nakierowane na zieloną energię będą w najbliższym czasie nie tylko jednym z kół ratunkowych dla biznesu, ale można przypuszczać, że pomogą zwiększyć poziom innowacyjności rodzimego sektora MŚP.
Dane Polskiego Instytutu Ekonomicznego pokazują, że problemem średniej wielkości firm w Polsce jest niższa produktywność i innowacyjność w porównaniu do średniego poziomu unijnego, a także niskie nakłady na badania i rozwój. Choć z roku na rok systematycznie rośnie liczba firm korzystających z ulgi badawczo-rozwojowej, Polska kolejny rok z rzędu uplasowała się na czwartym miejscu od końca w UE pod względem innowacyjności. W dobie kryzysu energetycznego i postępującej inflacji sektor MŚP nie ma już wielu alternatyw, jak tylko podążać w kierunku coraz bardziej innowacyjnych rozwiązań w zakresie produkcji i prowadzenia biznesu.
