Franczyza to duża część polskiego biznesu i jedna z bezpieczniejszych form działalności, jednak obecny czas wojny w Ukrainie, a wcześniej pandemia to bardzo trudny okres dla takiej działalności. Część franczyzodawców zagrożenia upatruje też w proponowanej ustawie o franczyzie. Franczyzobiorców w Polsce przybywa, jednak przybywa ich wolniej
Jak w kolejnych latach będzie rozwijał się rynek franczyzy i co może stać na przeszkodzie rozwoju?
– Wojna i przecięte łańcuchy dostaw, niestabilność gospodarcza, inflacja i ceny energii – to najważniejsze elementy utrudniające w tej chwili rozwój firm franczyzowych – mówi serwisowi ISBiznes.pl Arkadiusz Słodkowski, członek zarządu Polskiej Organizacji Franczyzodawców.
– Franczyza oferuje model finansowy, w który zarabia franczyzodawca i franczyzobiorca. Niestabilność gospodarcza utrudnia oszacowanie poziomu dochodów obu stron. Chwiejność rynku zaburza marże, które są podstawą zarabiania dla franczyzobiorców i franczyzodawców. Rynek na pewno uspokoiłby koniec wojny i spadek cen energii. Na to jednak trzeba
poczekać – dodaje.
– Ponadto pewna część franczyzodawców zagrożenia upatruje w proponowanej ustawie o franczyzie. Przede wszystkim widzi w niej ryzyko zbytniego przeregulowania rynku i interwencjonizmu państwowego – mówi też Arkadiusz Słodkowski.
O projekcie ustawy o umowie franczyzy piszemy TUTAJ.
A jak franczyzodawcy odebrali słowa Jarosława Kaczyńskiego o upaństwowieniu sieci Żabka? – Nie dziwi nas zainteresowanie franczyzą ze strony państwa, gdyż na rynku działa wiele spółek państwowych, korzystających z modelu franczyzowego i oferowanych przez nią kanałów sprzedaży. Wśród nich są tacy gracze jak m.in. PZU, PKO BP, Orlen, Alior Bank. Na tym etapie, bez wiedzy o szczegółach, wypowiedź tę traktujemy pozytywnie jako element uznania dla franczyzy i postrzegania jej przez władze w kategorii sukcesu biznesowego – komentuje Arkadiusz Słodkowski.
Według POF nadchodzące lata będą wymuszały na franczyzodawcach dokonywanie wielu zmian w modelach finansowej współpracy z franczyzobiorcami i w cennikach usług – presję na zmiany będą wywoływać: inflacyjny wzrost cen podwykonawców/dostawców i presja płacowa (w 2023 r. dwukrotnie zwiększy się pensja minimalna).
POF wskazuje, że w kontekście obiektywnych trudności rynkowych rynek franczyzy ze sporym niepokojem oczekuje projektu specustawy o franczyzie zapowiedzianego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Z zapowiedzi przedstawicieli MS wynika, że ma być to ustawa interwencyjna, która wypleni „czarne owce”. Zazwyczaj niesie to ryzyko przeregulowania rynku: wymusi wiele kapitałochłonnych regulacji np. stworzenie dużego pakietu informacji o firmie na podobieństwo prospektu emisyjnego. Wypełnienie obowiązków narzuconych w ustawie może znów obciążyć kosztowo modele finansowe i uczynić franczyzę droższą, a przez to mniej atrakcyjną. Stąd pomysł stowarzyszeń franczyzobiorców i franczyzodawców, aby dokonać samoregulacji rynkowej w postaci Kodeksu Dobrych Praktyk – już dziś zabezpiecza interesy biorców i może być stosowany w orzekaniu przez sądy jako bicz na „czarne owce”.
Polska Organizacja Franczyzodawców zwraca też uwagę, że obecnie właściciele małych i średnich firm muszą radzić sobie z wieloma wcześniejszymi zmianami w prawie wpływającymi na funkcjonowanie ich biznesów. To nie przypadek, że część biznesów (nie tylko spożywczych, ale też usługowych ulokowanych w galeriach) tak zwalcza zakaz handlu w niedzielę – dla tych firm odzyskanie miesięcznie 4-5 dni na robienie biznesu może przywrócić im rentowność.
Rynek franczyzy w Polsce
Na rynku franczyzy w Polsce pracuje – wraz z franczyzobiorcami i franczyzodawcami – prawie pół miliona osób, działa ponad 1300 konceptów franczyzowych, z czego 80% należy do polskich firm. Według POF franczyza zwiększa szansę na sukces biznesowy – 80% franczyzobiorców po 5 latach wciąż prowadzi swoje firmy, ten sam wskaźnik wynosi tylko 20 % dla firm prowadzonych na własną rękę, bez wsparcia franczyzy.
Z badania firm franczyzowych Polskiej Organizacji Franczyzodawców i franchising.pl pt. „Rynek franczyzy 2022“ wynika, że w ostatnich dwóch latach wzrosła liczba franczyzobiorców, a największy ich przypływ podczas pandemii zanotowały firmy spożywcze, nawet o 10-20% w zależności od marki.
Badane były firmy należące do POF, których renoma i wielkość na pewno ułatwia przetrwanie wszelkich kryzysów, w tym pandemii. Badanie nie wskazało zmniejszenia się liczby franczyzodawców na rynku, natomiast wyraźnie wskazało na konkretne kłopoty, w których największymi są: niepewność polityczna (wojna za granicą), wzrost kosztów najmu, energii oraz kosztów pracowniczych, a co za tym idzie – większa ostrożność franczyzobiorców przy inwestowaniu (trudniej o kandydatów).
Coraz częściej widoczne są zatem zmiany w modelach franczyzowych, które zdejmują obciążenia inwestycyjne z barków franczyzobiorców. Franczyzodawcy biorą ryzyko finansowe na siebie. Część franczyzodawców zmniejsza kwoty inwestycji wstępnej oraz gwarantuje określony pułap przychodów (sklepy Żabka) albo wręcz gwarantuje zysk od pierwszego roku biznesu (gastrokurier Stava).
Są też dobre informacje
Badanie firm franczyzowych wewnątrz POF wskazało, że wbrew trudnym warunkom w ostatnich dwóch latach wzrosła liczba franczyzobiorców. Mimo że było więcej rozwiązań umów niż w poprzednich latach, to jednak udało się utrzymać trend wzrostowy. Przed pandemią było aktywnych 83 tysiące umów franczyzowych, gdyby prognozować liczbę umów dzisiaj na podstawie wyników ankiet wewnątrz POF, to wzrost rynku powinien wynosić ok. 5% (87 tysięcy umów). Oznacza to, że zdrowe systemy franczyzowe były w stanie dostosować swoje modele biznesowe do trudnych czasów, a franczyzobiorcy wciąż im ufają. Spektakularny przypływ franczyzobiorców podczas pandemii zanotowały firmy spożywcze, nawet o 10-20% w zależności od marki (Żabka z 6000 do 7000 franczyzobiorców).
Do świadomości Polaków przebiła się informacja, że franczyza zwiększa szansę na sukces biznesowy. 80% franczyzobiorców po 5 latach wciąż prowadzi swoje firmy, ten sam wskaźnik wynosi tylko 20% dla firm prowadzonych na własną rękę, bez wsparcia franczyzy. Z badań firmy Lewiatan wynika, że w branży spożywczej 92% osób podpisujących umowę franczyzową na koniec trwania kontraktu jest zadowolona z franczyzy.
