Paszportyzacja polskiej żywności, czyli „śledzenie produktów rolno-spożywczych od pola do stołu”, to ważny projekt w sektorze ze względu na m.in. spadające zaufanie do produktu finalnego, do przejrzystości łańcucha dostaw i rosnącą liczbę podmiotów w niego zaangażowanych oraz ze względu na przypadki zanieczyszczeń i skażenia żywności. Pierwszym „śledzonym” z własnym paszportem został ziemniak
Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa-PIB rozstrzygnęła właśnie konkurs „System dla śledzenia zdarzeń w produkcji ziemniaka”. realizowany w ramach projektu Paszportyzacja Polskiej Żywności koordynowanego przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) przy merytorycznym wsparciu Centrum GovTech Polska i nadzorowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Celem był wybór najlepszej koncepcji rozwiązania dla monitorowania zdarzeń występujących podczas cyklu produkcyjnego ziemniaka i wdrożenie tego rozwiązania u uczestników pilotażu, który jest realizowany w ramach projektu Paszportyzacja polskiej żywności. Nagrody przyznano trzem zgłoszonym pracom do konkursu: 1 miejsce: Agri Solutions, Ligota Wielka, 2 miejsce: IDFS, Poznań, a 3 miejsce: DeFood, Łomża.
W ramach projektu Paszportyzacja polskiej żywności na lata 2023–2024 zaplanowana została budowa docelowego Systemu IT z funkcją udostępniającą informacje o produkcie żywnościowym konsumentom (za pomocą aplikacji mobilnej). System będzie też przygotowany do rozbudowy o kolejne rynki AGRO (np. rynek drobiu, jaj czy warzyw i owoców), tak by polska żywność otrzymała niepodważalny certyfikat autentyczności danych.
Paszportyzacja polskiej żywności
Projekt przewiduje budowę cyfrowego systemu gwarantującego efektywne monitorowanie i identyfikowanie informacji o produktach rolno-spożywczych w łańcuchu dostaw, tj. „od pola do stołu”. Budowany system IT udostępni szerokie spektrum informacji o produkcie żywnościowym, przede wszystkim dzięki innowacyjnym funkcjonalnościom, a także integracji z aktualnie działającymi bazami referencyjnymi. Po jego wdrożeniu polski sektor rolno-spożywczy może zyskać system IT, w którym znajdą się wiarygodne, rzetelne i niepodrabialne dane o produkcie rolno-spożywczym.
Przyczyny zapotrzebowania na projekt zgłaszane przez przedstawicieli łańcucha dostaw to m.in.:
- rosnące zapotrzebowanie na szybko i łatwo dostępne informacje o produkcie żywnościowym, w tym pochodzenie, przetwarzanie i drodze od producenta do konsumenta,
- spadające zaufanie do żywnościowego produktu finalnego oraz do przejrzystości łańcucha dostaw,
- rosnąca liczba podmiotów zaangażowanych w łańcuch dostaw oraz przypadki zanieczyszczeń i skażenia żywności,
- wysokie koszty i nieskuteczność systemów opartych na papierowych i tradycyjnych rozwiązaniach IT – szczególnie dla małych producentów,
- rosnąca liczba konkurencyjnych certyfikatów, związane z tym ryzyko nadużyć oraz wysoka podatność na oszustwa, korupcję i błędy.
Wdrożenie projektu Paszportyzacji polskiej żywności ma – według oczekiwań – przynieść szereg korzyści jak np.: wzrost pozytywnego wizerunku produkowanej w Polsce żywności, wsparcie zrównoważonego rozwoju branży rolno-spożywczej w zakresie możliwości eksportowych poprzez umocnienie wizerunku polskich marek na arenie międzynarodowej, czy ograniczenie kosztów działań inspekcyjnych oraz ograniczenie wycofywania partii towarów z łańcucha dostaw, a także ograniczenia przypadków fałszowania żywności.
Ponadto spodziewane są takie korzyści jak optymalizacja procesów zarządzania produkcją, m.in. poprzez możliwość dokonywania rejestracji zdarzeń (w stadzie, na polu), analizę rentowności produkcji oraz prowadzenie ewidencji zabiegów (pielęgnacyjnych, weterynaryjnych, nawożeń, itp.), a także wzrost cen za surowce/produkty wytworzone w gospodarstwie poprzez osiągnięcie korzystnej pozycji negocjacyjnej i pozycji konkurencyjnej podmiotu w łańcuchu dostaw umożliwiającemu w prosty sposób identyfikowanie produktu.
Poza tym spodziewany jest wzrost efektywności procesu raportowania informacji o produkcji w gospodarstwie rolnym – oszczędność czasu przy wypełnianiu dokumentacji w niekompatybilnych bazach danych.
Harmonogram projektu
Realizacja projektu przebiega dwuetapowo: w okresie grudzień 2021 – marzec 2023 przeprowadzony zostanie Pilotaż na rynkach: wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka. Pilotaż ma na celu dokonanie sprawdzenia możliwości zbudowania jednego, w pełni kompatybilnego systemu IT dla różnorodnych produktów żywnościowych. Końcowym rezultatem realizacji Pilotażu będzie możliwość wygenerowania pełnego zakresu „paszportu” oraz udostępnienie uczestnikom rynku informacji potwierdzających autentyczność, jakość i bezpieczeństwo żywności.
Pilotaż obejmie szerokie grono uczestników, począwszy od producentów rolnych, zakłady przetwórcze (rzeźnie, zakłady rozbioru, ubojowe, porcjowania, pakowanie) poprzez firmy transportowe i magazynujące.
Zleceniobiorcą Pilotażu jest Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy, a planowany czas realizacji Pilotażu na rynku wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka to grudzień 2021 – marzec 2023.
Zakres prac w ramach Pilotażu:
- Etap I – Prace Badawcze – realizowany w okresie grudzień 2021 – kwiecień 2022 – obejmuje przeprowadzenie prac badawczych, wytworzenie i dostarczenie następujących Produktów:
- Raport z prac badawczych dla rynku ziemniaka;
- Raport z prac badawczych dla rynku wołowiny;
- Raport z prac badawczych dla rynku wieprzowiny;
- Raport podsumowujący prace badawcze Etapu I.
- Etap II – Prace badawcze, rozwojowe, projektowe oraz implementacyjne – planowane zakończenie – marzec 2023 r.
Etap obejmuje m.in. badania technologii przechowywania i przetwarzania dużych zbiorów danych na potrzeby „paszportu”, z wykorzystaniem Pilotażowego Systemu IT, będącego narzędziem wytworzonym wraz z niezbędnymi interfejsami, implementacją technologii zbierania danych od Uczestników Pilotażu, zasilania Danymi referencyjnymi i narzędziami do generowania „paszportów”.
Etap II obejmuje dostarczenie następujących Produktów:
- koncepcja Pilotażowego Systemu IT, w tym projekt „paszportu” dla rynku wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka;
- Opracowanie Raportu Końcowego, zawierającego, co najmniej:
- Dokumentację techniczną,
- Wyniki Analizy – Raport Końcowy.
Na lata 2023 – 2024 zaplanowana została budowa docelowego Systemu IT, pod warunkiem że Pilotaż potwierdzi zasadność jego wdrożenia. Kluczowym etapem realizacji systemu docelowego będzie wdrożenie do systemu IT funkcji udostępniającej informacje o produkcie żywnościowym konsumentom (za pomocą aplikacji mobilnej). System będzie także przygotowany do rozbudowy o kolejne rynki AGRO (np. rynek drobiu, jaj czy innych warzyw i owoców), tak aby polska żywność otrzymała niepodważalny certyfikat autentyczności danych.
Projekt jest inicjatywą oddolną, zgłoszoną przez przedstawicieli łańcucha dostaw żywności. Szczególne zapotrzebowanie zgłaszały organizacje branżowe z rynku ziemniaka, wołowiny i wieprzowiny, tj.: Polska Federacja Ziemniaka, Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka, Polskie Zrzeszenie Producentów Bydła Mięsnego, Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego, Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego, Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Zachowawczej Rasy Polska Czerwona w typie mięsnym.
W prace nad projektem zaangażowane są też podmioty administracji publicznej, w tym sprawującej nadzór nad realizacją zadań i procesów zapewniających bezpieczeństwo i jakość żywności na kluczowych etapach jej produkcji, tj.: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Główny Inspektorat Sanitarny, Główny Inspektorat Transportu Drogowego, Główny Inspektorat Weterynarii. Do realizacji projektu zostały włączone także podmioty będące bezpośrednimi uczestnikami łańcucha dostaw żywności oraz przedstawiciele jednostek naukowo-badawczych.
